تهران - تحریریه - صمد حسن نیا کارشناس اقتصادی در یادداشتی به بررسی هزینه های جاری دولت در لایحه بودجه سال1397 و تامین تمامی بار آن توسط مردم فقیر جامعه پرداخت.

  حسن روحانی رئیس جمهور 19 آذر امسال لایحه بودجه 97 را به مجلس شورای اسلامی برد، لایحه‌ای که در برخی محافل کارشناسی از آن به جراحی بزرگ یاد می‌شود. کسری بودجه بزرگترین دغدغه این روزهای دولتمردان است که در لایحه بودجه 97 هم تدابیر ویژه‌ای برای تأمین این کسری اندیشیده شده، از جمله قطع یارانه 34 میلیون نفر، افزایش قیمت بنزین و گازوئیل، رشد درآمد مالیاتی، کاهش یارانه نان، تثبیت سقف مالیاتی حقوق، افزایش نرخ بسیاری از خدمات و موارد دیگر که جمعاً بیش از 50 هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت ایجاد می‌کند و نکته مهم اینکه تمام این درآمد از جیب عموم مردم کشور که بخش قابل توجهی از آنها را فقرا و نیازمندان و یا اقشار متوسط و زیر متوسط تشکیل می‌دهند، تأمین خواهد شد. حال یک سؤال خیلی مهم مطرح می‌شود و آن اینکه، آیا دولت دوازدهم و تیم اقتصادی آقای رئیس جمهور راهکار دیگری غیر از تأمین کسری بودجه از جیب فقرا داشته است؟ آیا دولت نمی‌توانست بخش زیادی از کسری بودجه کشور را به‌جای اینکه از جیب عموم مردم به‌ویژه فقرا بردارد، از ثروتمندان یا خودش تأمین کند؟ در پی این سؤال اصلی، سؤالات مهم دیگری هم به ذهن متبادر می‌شود که لازم است آقای رئیس جمهور و تیم اقتصادی وی به این سؤالات پاسخ منطقی بدهند. ــ دولت در لایحه بودجه 97 تصمیم گرفته یارانه 34 میلیون نفر را یکجا قطع کند. دولتی که در سه سال گذشته از قطع یارانه 3 میلیون ثروتمند به‌بهانه عدم توانایی شناسایی ثروتمندان عاجز بوده، چطور می‌تواند در یک سال 34 میلیون نفر را بدون خطای چشمگیر حذف کند؟ بار هزینه سنگینی که از خطای احتمالی دولت در حذف یارانه فقرا ایجاد می‌شود، بر دوش چه‌کسی خواهد بود و آیا دولت و مجلس حاضرند هزینه این‌همه خطا را بپذیرند؟ ــ چرا باید در برخی محافل اعلام شود که دولت فقط سال 97 را برای این جراحی بزرگ فرصت دارد، چون سال 98 فلان انتخابات و سال 99 بهمان انتخابات داریم؟ دولتی که سه سال دیگر فرصت دارد، چرا باید این جراحی را در یک سال انجام دهد؟ فرصت سه‌ساله را چه‌کسی از آقای روحانی گرفته؟ قطع یارانه 10 میلیون ثروتمند به‌جای 30 میلیون نفر قطعاً خطای کمتری دارد و دولت فرصت بیشتری برای شناسایی ثروتمندان خواهد داشت. چرا دولت آقای روحانی در 5 سال گذشته از فرصت اصلاح قانون هدفمندی یارانه‌ها که خود مدعی آن بود، استفاده نکرد و اقدامی برای شناسایی ثروتمندان انجام نداد؟ آیا شناسایی ثروتمندان با این‌همه اطلاعات بانکی و مالیاتی که دولت دارد، غیرممکن است یا دولت اراده‌ای برای این کار ندارد؟ ــ افزایش 50درصدی قیمت بنزین برای همه مردم چقدر با عدالت همخوانی دارد؟ چرا درآمد 17 هزار میلیارد تومانی افزایش قیمت بنزین و گازوئیل باید به‌جای ثروتمندان از عموم مردم به‌ویژه فقرا تأمین شود؟ چرا دولت به طرح افزایش پلکانی قیمت سوخت و سهمیه‌بندی بدون افزایش قیمت برای کم‌مصرف‌ها اعتنایی نمی‌کند؟ ــ دولت در توجیه گرانی بنزین اعلام کرده، با پول گرانی سوخت می‌خواهد شغل ایجاد کند، ولی مراکز پژوهشی معتقدند گران شدن سوخت با کاهش رشد اقتصادی حداقل 500 هزار شغل موجود را از بین خواهد برد. پاسخ تیم اقتصادی دولت به این تناقض چیست؟ ــ جناب آقای روحانی، آیا واقعاً کسری بودجه فقط از قطع یارانه و گرانی سوخت قابل تأمین است، یا راه‌های دیگری هم وجود دارد. چرا دولت سهل الوصول‌ترین راه‌ها را برای تأمین کسری بودجه انتخاب کرده است؟ تأمین کسری بودجه از جیب ثروتمندان چه‌سختی‌هایی دارد که دولت حاضر نیست به آن تن دهد؟ ــ بنابر اعلام رسمی مسئولان، حداقل 2.5 میلیون مسکن خالی در کشور داریم که اخذ مالیات از این خانه‌ها که عمدتاً متعلق به ثروتمندان است، سالها در محافل کارشناسی بحث شده است. چرا دولت زیر بار اخذ این مالیات نمی‌رود؟ جناب آقای آخوندی وزیر راه و شهرسازی در جایی ثروت این خانه‌های خالی را 250 میلیارد دلار اعلام کرده است. حداقل یک درصد مالیات سالانه از این خانه‌ها 10 هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت ایجاد می‌کند. چرا دولت از مالیات خانه‌های خالی ثروتمندان صرف‌نظر می‌کند؟ ــ مسئولان سازمان مالیاتی فرار مالیاتی را حداقل 30 هزار میلیارد تومان در سال اعلام کرده‌اند که منشأ اصلی آن اقتصاد زیرزمینی و قاچاق حداقل 12 میلیارد دلاری است. چه اشکالی دارد که دولت در لایحه بودجه 97 حداقل روی 50 درصد این پول حساب کند و 15 هزار میلیارد تومان از کسری بودجه را از مالیات‌گریزان بگیرد؟ ــ آقای روحانی اخیراً در همایشی به شفاف‌سازی در بودجه 97 اشاره و از نقدی که در فضای مجازی بابت این شفاف‌سازی به برخی بودجه‌های چند میلیاردی برخی نهادهای فرهنگی شده است، ابراز خوشحالی کرده‌اند. ما هم بابت این شفاف‌سازی مختصر خوشحالیم. ــ جناب آقای روحانی، برخی اعداد بسیار بزرگ در لایحه بودجه 97 مخفی شده است که اگر این اعداد هم شفاف شود، مطمئناً همه مردم ایران خوشحال خواهند شد. بنابر اعلام مسئولان، در سال جاری مجموع درآمد هدفمندی یارانه‌ها 87 هزار میلیارد تومان بوده که با احتساب 17 هزار میلیارد تومان درآمد جدید از محل گرانی بنزین و گازوئیل، کل درآمد هدفمندی در سال آینده بیش از 105 هزار میلیارد تومان خواهد شد. چرا در لایحه بودجه 97 فقط 37 هزار میلیارد تومان از درآمد هدفمندی که مختص سازمان هدفمندی است، ذکر شده است؟ مابقی 68 هزار میلیارد تومان درآمد هدفمندی یارانه‌ها کجا می‌رود؟ چرا در خصوص این رقم نجومی شفاف‌سازی نشده است؟ چرا دولت برای تأمین کسری بودجه روی درصدی از این درآمد که از خود مردم گرفته می‌شود، حساب نکرده است؟ اگر این پول به حساب وزارت نفت و یا دستگاه‌های دیگر می‌رود، بهتر نبود موارد هزینه‌ای آن شفاف برای همه مردم اعلام شود؟ ــ آقای رئیس‌جمهور، بودجه چند ده هزار میلیارد تومانی دیگری که در بودجه 97 مخفی شده است، مربوط به تسعیر ارز است. دولت در لایحه بودجه 97 نرخ دلار را 3500 تومان در نظر گرفته، در حالی که نرخ دلار در بازار آزاد هم‌اینک در حد 4200 تومان است، یعنی بابت فروش دلارهای دولت برای هزینه در بودجه، مابه‌التفاوت 700تومانی برای فروش هر دلار درآمد ایجاد می‌شود. دولت در لایحه بودجه 97 درآمد تسعیر ارز را 10 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته است که معادل فروش کمتر از 15 میلیارد دلار است. ولی دلارهای فروشی دولت در بودجه 97 قطعاً از این رقم بالاتر و حداقل 2 برابر این رقم است که حداقل بیش از 20 هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت ایجاد می‌کند. 10 هزار میلیارد تومان درآمد مازاد از محل تسعیر ارز کجاست و چرا در بودجه 97 نیامده است؟ آیا شفاف‌سازی این رقم نجومی مردم را خوشحال نمی‌کند؟ آیا دولت نمی‌توانست روی این 10 هزار میلیارد تومان برای تأمین کسری بودجه حساب کند؟ ــ جناب آقای روحانی، راه‌های دیگری هم برای تأمین کسری بودجه از جیب ثروتمندان به‌جای فقرا وجود دارد. چرا دولت به این راه‌حل‌ها توجهی نکرده است؟ چرا موضوع مالیات معاملات مکرر مسکن یا اخذ مالیات از خانه‌های لوکس اجرایی نمی‌شود؟ چرا از سپرده‌های میلیاردی ثروتمندان در بانک‌ها مالیات اخذ نمی‌شود؟ شنیده شده، رقم قابل توجهی از افرادی که تراکنش‌های بانکی میلیاردی دارند، حتی کد مالیاتی هم ندارند. ــ سهم صرفه‌جویی دولت در تأمین کسری بودجه‌اش چقدر است؟ چرا به موضوع کوچک‌سازی دولت طی 5 سال گذشته هیچ توجهی نشده است؟ چرا باید از بودجه 368 هزار میلیارد تومانی دولت، 204 هزار میلیارد تومان فقط حقوق کارکنان و بازنشستگان دولت باشد؟ 5 سال از دولت‌تان گذشت، ولی سه سال هنوز باقی است. برنامه دولت برای کوچک‌سازی و صرفه‌جویی در هزینه‌ها چیست؟ ــ جناب آقای روحانی، کاهش حداقل 50 هزار میلیارد تومانی درآمد مردم در سال 97 تأثیر مستقیم در کاهش تقاضا و مصرف و تشدید رکود دارد که حذف اشتغال‌های موجود و تعطیلی کارخانه‌ها نتیجه طبیعی آن خواهد بود. برای مقابله با این رکود و همچنین تورم انتظاری ناشی از افزایش قیمت حامل‌های انرژی چه‌فکری کرده‌اید؟ در آخر، به دولت پیشنهاد می‌شود اگر بر جراحی اقتصادی اصرار دارد، اولاً این جراحی را به‌جای اینکه در امور مربوط به درآمد مردم انجام دهد، در ساختار غلط مالی خود عملیاتی کند. ثانیاً به‌جای تمرکز بر تأمین کسری بودجه از فقرا، بر درآمد ثروتمندان متمرکز شود و ثالثاً، شوک قیمتی و حذف یارانه‌ها را به‌طور تدریجی و در سه سال آینده به مرحله اجرا بگذارد تا فشار کمتری به اقشار ضعیف و متوسط کشور وارد آید. صمد حسن نیا پایان خبر/